Artikel 15/03/2019 - Ludo Verhaege

Hoe omgaan met realia in je vertaling?

Concreet: wat doe je met een lastpost als Geoffrey Cox in je vertaling?

Dat een vertaling eigenlijk nooit louter een vertaling zou mogen zijn, maar altijd een transcreatie van de realiteit van de cultuur van de brontaal naar die van de doeltaal, lazen we eerder al in een blog van Kameleon Annelies, die daar in haar boekvertalingen geregeld mee te kampen krijgt. Realiteit: daarin schuilt al de vertalersvakterm realia. Termen of begrippen die niet zomaar van de ene taal in de andere om te zetten zijn. 

Eerste voorwaarde om realia goed te behandelen: alarm!

Onlangs werd in Ter Zake Geoffrey Cox, de Britse 'attorney general' opgevoerd en kreeg hij in het Nederlands de titel advocaat-generaal mee. Daarbij ging ons realia-alarm af. Advocaat-generaal is een functie die in het Nederlandse taalgebied, meer bepaald in Nederland, al bestaat en eigenlijk over een totaal andere functie gaat. Dus sowieso niet aangewezen om te gebruiken als vertaling. Maar hoe ga je dan wel met realia om?

De wiki schrijft zeven mogelijke strategieën voor: handhaving, leenvertaling, benadering, omschrijving of definiëring, kernvertaling, adaptatie en weglating. De vraag blijft: wanneer hanteer je welke strategie?

Strategieën om realia te behandelen tegen elkaar afwegen

Het zijn uiteraard ook maar strategieën, die je zeer goed tegenover elkaar moet afwegen. Als je er geen weg mee weet, loont het altijd de moeite om eens op te zoeken hoe de media in je taalgebied met de de specifieke term omspringen. In het geval van Geoffrey Cox lezen we:

In De Tijd, op 12 maart 2019
Geoffrey Cox, de belangrijkste juridische adviseur van premier Theresa May, ...
De titel wordt volledig omzeild en vervangen door een omschrijving die heel concreet wordt ingevuld in de huidige situatie (van premier Theresa May). Lijkt ons zeer aangewezen in een journalistiek tekst.

In Transport Online, op 12 maart 2019
De juridische topadviseur van de Britse regering, 'attorney general' Geoffrey Cox, heeft naar voren gebracht dat de nieuwe ...
Hier wordt een omschrijving gegeven, maar wordt ook nog eens de titel 'attorney general' tussen haakjes gedropt. Dat is toch een hele mondvol en lijkt ergens op toegeven dat je er geen weg mee weet.

De Telegraaf, op 12 maart 2019
De kans dat de Britten zonder deal de EU verlaten, lijkt groter te worden nu de Britse advocaat Geoffrey Cox heeft opgeroepen …
Hier maakt de Telegraaf zich er wel heel vlug vanaf. Geoffrey Cox is toch iets meer dan zomaar een Britse advocaat. Hier lees je niet in dat hij een unieke functie vervult. 

De Morgen, op 12 maart 2019
Tot deze conclusie komt de hoogste Britse regeringsjurist, Geoffrey Cox.
Kort, geen gedoe met de originele term. Maar je kunt je wel iets bij de uniciteit van de functie voorstellen.

Doorbraak, op 8 december 2018
De eloquente procureur-generaal voor de Britse regering, Geoffrey Cox, had eerder zijn rapport over het bereikte akkoord tussen het kabinet ...
Lijkt ons helemaal niet aangewezen. Procureur-generaal is in België een anders ingevulde functie.

VRT, op 12 maart 2019
Geoffrey Cox, de belangrijkste juridische raadgever van de Britse regering, vindt de nieuwe garanties van de Europese Unie over de regeling ...
Lijkt ons keurig omschreven, maar de poging van de Morgen viel toch beknopter uit.

VTM, op 12 maart 2019
Dat advies heeft de Britse Attorney General Geoffrey Cox aangekondigd in de aanloop naar een cruciale stemming vanavond. Ook de harde ...
Hier zijn we ook geen fan van: je doet weinig verkeerds door de term te houden, maar je helpt je lezer ook niet echt op weg om de aard van de functie te bevatten.

7 media, die elk op hun eigen manier met realia omgaan. Een exacte wetenschap is het niet, maar voor de ene vertaalkeuze valt toch iets meer te zeggen dan voor de andere.

Hoe Kameleons al eerder met realia omging voor bepaalde opdrachten, lees je hier.

Zijn je teksten te belangrijk om een routineuze woord-voor-woordvertaling te laten ondergaan of door een machine te jagen? 

Laat ze ambachtelijk bijschaven door de linguïsten van Kameleons, zoals we dagelijks doen voor alle grote uitgeverijen. Bel ons op 09 274 13 30, mail naar info@kameleons.be of stel je vraag via onderstaand formulier. 

Tags

Gerelateerde berichten

Deel dit artikel via

- 46 shares -

Laat Kameleons je teksten vertalen

Vraag naar onze tarieven Bel ons op +32 9 274 13 30